Cursus Volksuniversiteit - De Kunst van het Waarnemen

Als we naar iets kijken, wat zien we dan? Zien we het ding zoals het van zich uit is, of wordt onze waarneming begrensd door de concepten van tijd en ruimte en de patronen van ons denken? Misschien moeten we meer op ons gevoel leren vertrouwen om iets echt te leren kennen. En daar komt kunst om de hoek kijken.

Aan de hand van schilderijen van Van Gogh, Mondriaan, Monet, Kandinsky, Appel en vele anderen laat ik zien hoe kunst ons toegang verschaft tot de dingen zelf. Daarbij speelt het ding zelf net zo goed een rol als de waarnemer. Kunstwerken raken je en laten een indruk achter. Kunst gaat over impressie, ontroering en expressie, zowel bij de kunstenaar als bij de toeschouwer. 

Het zijn niet uitsluitend je zintuigen die informatie opvangen uit de buitenwereld en je hersenen die daaruit een plaatje maken. Je vangt ook een eerste indruk op via je buikbrein. Het enterische zenuwstelsel zorgt ervoor dat je onmiddellijk of instinctief reageert op je omgeving. We spreken in het dagelijkse taalgebruik over onze gut feeling, de plek waar onze intuïtie huist. Als het onze hersenen zijn waarmee we denken, dat is het ons spijsverteringsstelsel waarmee we voelen. We gaan die eerste indruk via het buikbrein ervaren en oefenen door te kijken naar kunst. Het resultaat is dat je beter in contact komt met je eigen gevoel en met de dingen om je heen. 

Wie zich met dit onderwerp bezighoudt, kan niet om de filosofie van Kant heen. Kant stelde in Kritik der Reinen Vernunft dat het “ding an sich” een kracht op ons uitoefent. Hij begreep deze kracht in overeenstemming met het mechanische wereldbeeld van zijn tijd als oorzakelijkheid. Maar ik denk dat we meer moeten denken aan ontroering. Elk ding raakt ons, maar niet iedereen wordt op dezelfde manier geraakt. Tijdens onze workshop gaan we op zoek naar die inhoudelijke, sensuele beroering.

We sluiten de serie af met een eigen creatieve oefening waarin je je versterkte gevoeligheid gebruikt om het ding zelf aan het licht te brengen.

Voorkennis is niet nodig.

Docent: Harald Weidmann. Ik heb filosofie en bestuurskunde gestudeerd aan de universiteit van Leiden. Na vele jaren in verschillende functies werkzaam te zijn geweest, heb ik 3 jaar geleden besloten om mijn tijd volledig te besteden aan mijn belangrijkste interesses: filosofie, antropologie en kunst.

De afgelopen jaren heb ik het fenomeen bewustzijn bestudeerd vanuit verschillende invalshoeken, van filosofie tot neurowetenschap, van sport tot kunst en van evolutiebiologie tot paleoantropologie. Ik denk dat we aan het begin staan van een verenigde theorie van bewustzijn waarin kunst, filosofie en wetenschap allemaal hun rol spelen. Uit deze studie hebben zich een aantal hoofdthema's ontwikkeld die ik in de vorm van lezingen en workshops aanbiedt via mijn eigen platform ReallyGreatPhilosophy.com en regionale volksuniversiteiten.